Οι Πέρσες

Από πάντα ήταν της μόδας να αναπαράγονται λέξεις αρκετά εντυπωσιακές αλλά ουσιαστικά ακατανόητες, όσον αφορά τα πολύ σοβαρά θέματα. Πλέον όμως φαίνεται πως το φαινόμενο έχει πάρει νέες διαστάσεις.

Ένα τέχνασμα για να αυξηθεί και να διατηρηθεί η τηλεθέαση και η επισκεψιμότητα, είναι η χρήση ορολογίας που προσδίδει την εντύπωση πως απευθύνεται σε έξυπνο κοινό, χρησιμοποιώντας όμορφες λέξεις, που ακούγονται κάπως εξειδικευμένες, αλλά ουσιαστικά είναι ακατανόητες.

Ένα παράδειγμα είναι η ‘γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας’. Ακούγεται και γράφεται καθημερινά (1).

Είναι δεδομένο, πως το Ελληνικό κοινό (της ‘ριζοσπαστικής αριστεράς’ και του ‘φιλελευθερισμού’), δεν γνωρίζει τι είναι γεωπολιτική, ούτε στοχάζεται ως προς το τι σημαίνει ‘αναβάθμιση’. Η πρόσφατη μελέτη της Google για τις κορυφαίες αναζητήσεις των Ελλήνων του 2019, φαίνεται να επιβεβαιώνει την θέση αυτή. Οι αναζητήσεις του Ελληνικού κοινού είναι τόσο πενιχρές, που δεν χρειάζεται καν να γραφτούν (2). Για την γεωπολιτική και την ιδεολογία, έγιναν αναφορές παλαιότερα (3).

Επιπλέον, δεν υπάρχει κανένας ορισμός για την ‘αναβάθμιση’. Τι είδους ‘αναβάθμιση’ μπορεί να υπάρχει όταν ένα κράτος υπέγραψε την ξεφτίλα των Πρεσπών (με παθητική υποτακτική συνέχιση της από την κυβέρνηση), ή όταν στην Θράκη έχει εκλεγεί Τουρκικό κόμμα; Πόσο μάλλον, όσο παράλληλα ο Ερντογάν (ως μεγάλος πολιτικός), χτίζει καθημερινά Sudetenland στα νησία (4).

Οι Αμερικάνοι

Έτσι λοιπόν, μετά την δολοφονία ενός Ιρανού Στρατηγού, ξεσάλωσαν όλοι και τα τεχνάσματα ξεπέρασαν κάθε όριο.

Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού στον Πρόεδρο Τραμπ μπήκε στην αφάνεια λόγω του Ιράν. Σχεδόν τίποτα δεν αναφέρθηκε για την Ελλάδα. Ούτε ασχολήθηκαν μαζί του οι δημοσιογράφοι. Για αυτή την απαράδεκτη και βάρβαρη αντιμετώπιση δεν φταίει όμως ο Πρωθυπουργός, αλλά οι Αμερικάνοι, κυρίως οι δημοσιογράφοι και ο Πρόεδρος.

Τέτοιες συμπεριφορές δεν πρέπει να εκπλήσουν. Ο Σόπενχαουερ (2007, σ198),  είχε ψυχολογήσει τους Αμερικάνους ως εξής:

‘Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Βορειοαμερικανού είναι η χυδαιότητα σε όλες τις μορφές: ηθική, πνευματική, αισθητική και κοινωνική. Και όχι μόνο στα πλαίσια της ιδιωτικής ζωής, αλλά και στη δημόσια ζωή: η χυδαιότητα αυτή δεν εγκαταλείπει τον Γιάνκη, ο οποίος τη χρησιμοποιεί όπως του αρέσει....Είναι ακριβώς αυτή η χυδαιότητα που τον κάνει τόσο απόλυτα αντίθετο προς τον Άγγλο: ο Άγγλος προσπαθεί να είναι ευγενής σε κάθε περίπτωση. Για τον λόγο αυτό οι Γιάνκηδες του φαίνονται τόσο γελοίοι και τόσο αντιπαθητικοί.

Είναι στην κυριολεξία οι πλήβειοι του κόσμου ολόκληρου. Αυτό μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στο προεδρικό καθεστώς της χώρας τους και εν μέρει στο ότι υπήρξαν αρχικά μια σωφρονιστική αποικία, ή στο ότι κατάγονται από ορισμένους ανθρώπους που είχαν λόγους να δραπετεύσουν από την Ευρώπη. Το κλίμα μπορεί εδώ να έχει και αυτό κάποια σχέση’.

Είναι δύσκολο να ισχύει η άποψη για όλα τα εκατομμύρια των Αμερικανών. Όμως, η αναφορά του Σόπενχαουερ σίγουρα σχετίζεται άμεσα με την συγκεκριμένη περίσταση. Επειδή μια σοβαρή κοινωνία, βασίζεται (καλώς ή κακώς) στον σεβασμό απέναντι σε θεσμούς, υποτίθεται πως οι ερωτήσεις μεταξύ ενός Προέδρου και ενός Πρωθυπουργού πρέπει να αφορούν κοινά χαρακτηριστικά. 
Είναι απαράδεκτο ένας οποιοσδήποτε ξένος Πρωθυπουργός να είναι παρόν σε σύγκρουση Προέδρου-ΜΜΕ, για ένα θέμα που δεν μπορεί να σχολιάσει. Αλλά επειδή στόχος είναι το μάταιο κέρδος, δηλαδή το δολάριο που φέρνει η τηλεθέαση και οι εντυπώσεις, παραμερίζονται όλα αυτά.

Κάπως έτσι, δηλαδή ψύχραιμα, πρέπει να προσεγγίζονται τα πράγματα και όχι χυδαία, όπως μερικοί που αποκαλούν τον Τραμπ ‘βαψομαλλιά’ ή ‘Τραμπάκουλα’, προσβάλλοντας έτσι τον εαυτό τους και όχι τον ίδιο (5).

Ο Λάθος Παραλληλισμός

Επιπλεόν ορολογία που χρησιμοποιείται καθημερινά, είναι η ‘Διεθνής Σκακιέρα’ (6).  Τι συνέπειες θα έχει ο θάνατος του Ιρανού Στρατηγού στην ‘Διεθνή Σκακιέρα’, στους παίχτες της ‘Διεθνής Σκακιέρας’ κ.α. Ο  όρος είναι δανεισμένος  από ένα βιβλίο του Brzezinski, The Grand Chessboard (χρησιμοποιείται βέβαια εν αγνοία τους).

Ποιός κατανοεί τι σημαίνει η φράση ‘Διεθνή Σκακιέρα’; Ο William  J. Casey  Πρώην επικεφαλής της CIA επί Προέδρου Ρίγκαν, είπε κάποτε: ‘The goddamn American public, doesn’t know the difference between Syria or Libya’ (7).

Τα ίδια και χειρότερα ισχύουν για το κοινό της Ελλάδας. Φαίνεται απίθανο να γνωρίζει το Ελληνικό και το Ευρωπαϊκό κοινό οποιαδήποτε σημαντική πληροφορία για το Ιράν, όπως την τοποθεσία του, τα σύνορα του, τις προκλήσεις του και την ψυχολογία του. Από την στιγμή που δεν γνωρίζουν πληροφορίες για την ίδια τους την χώρα, μην περιμένει κανείς να γνωρίζουν για άλλες.

Αυτές οι λεπτομέρειες σίγουρα δεν αφορούν πολλούς, αφού ούτως ή άλλως ένας υπάλληλος μπορεί να δουλέψει και χωρίς αυτές, ούτε η στέρηση των σχετικών γνώσεων θα εμποδίσει την εικοσιτετράωρη ναρκισσιστική αυτοπροβολή στα κοινωνικά δίκτυα.

Αλλά χωρίς αυτά, δεν γίνεται να κατανοηθεί ο όρος ‘Διεθνής Σκακιέρα’, που χρησιμοποιείται συνέχεια. Αυτομάτως προκύπτουν αμέτρητα ερωτήματα.

Υπάρχει ‘Διεθνής’ κατάσταση σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν πραγματικά έθνη, όπως στην Μέση Ανατολή (Λίβανος, Συρία, Κουβέιτ κ.α.) και στην χερσόνησο του Αίμου (Βοσνία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο, Σκόπια κ.α.); Η προσέγγιση πρέπει να είναι όντως βασισμένη στο σκάκι; Εάν ναι, συμπεριφέρονται ‘λογικά’ όλοι οι ‘παίχτες’; Ποιοί είναι οι παίχτες και ποιοί τα πιόνια; Εάν η προσέγγιση του παραλληλισμού με το σκάκι είναι λανθασμένη, ποιός είναι καταλληλότερος; Δεν χρειάζεται να απαντηθούν οι λεπτομέρειες εάν δεν ταιριάζει η γενικότητα ως προσέγγιση.

Έχει αναφερθεί ξανά, ότι ο Αριστοτέλης έχει ορίσει, πως, για να είναι ορθό ένα παράδειγμα και ένας παραλληλισμός, πρέπει να συσχετίζεται με το περιεχόμενο.

Ο παραλληλισμός συνδέει την ουσία μεταξύ εμπειρικών και πιθανών γεγονότων. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι παραλληλισμών και παραδειγμάτων. Οφείλουν όλοι να είναι αρκετά προσεκτικοί όταν παραλληλίζουν, διότι έχουν πάντα διδακτική επίδραση.

Πρώτον, μπορεί να αναφερθεί στην σχέση ενός πραγματικού γεγονότος με μια υποθετική μελλοντική κατάσταση. Άρα συνδέει το νόημα της εμπειρίας με αυτό μιας μελλοντικής πιθανότητας. Όπως, ‘η εισβολή στο Αφγανιστάν ήταν μάταιη, άρα μια παρόμοια εισβολή θα έχει τις ίδιες συνέπειες’.

Δεύτερον, ένα πειραματικό παράδειγμα ή παραλληλισμός σε σχέση με το παρόν ή/και το μέλλον που βασίζεται στην άμεση σχέση δράσης-αντίδρασης, δηλαδή αιτίας-αποτελέσματος. Αυτά είναι τα πιο επιστημονικά, του τύπου ‘εάν...τότε θα γίνει αυτό’, χωρίς να αφήνουν πολλές πιθανότητες για παρεκκλίσεις. Σε κάθε περίπτωση, το παράδειγμα και ο παραλληλισμός συσχετίζεται με το περιεχόμενο.

Το σκάκι στοχεύει στην απόλυτη νίκη κατά του αντιπάλου. Όμως, αυτό δεν υπάρχει στην ζωή, πόσο μάλλον στην εξωτερική πολιτική που αναφέρονται.

Η καταστροφή του 3^ου Ράιχ είχε ως αποτέλεσμα την επέκταση της ΕΣΣΔ στην καρδιά της Ευρώπης. Το ‘Σιδηρούν Παραπέτασμα’ του Τσώρτσιλ ήταν μια ήττα που προκλήθηκε από την νίκη τους επί του 3^ου Ράιχ. Η άνοδος της Ισλαμικής Τρομοκρατίας προκλήθηκε μετά την ολοκληρωτική νίκη της Δύσης επί της ΕΣΣΔ. Επίσης, η διάλυση της ΕΣΣΔ, δηλαδή η νίκη της Δύσης, δημιούργησε (πολύ κακώς) την ενοποίηση της Γερμανίας, δηλαδή του εφιάλτη της Ευρώπης. Μάλιστα σήμερα η Γερμανία, αν και στρατιωτικός νάννος, έχει μεγαλύτερη επικράτεια από την Χιτλερική Γερμανία, διότι χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλλία δεν κατακτήθηκαν ποτέ, ούτε είχε κατακτηθεί ολόκληρη η Γαλλία, αλλά η μισή.  Ολόκληρο Brexit γίνεται για να μην κυριαρχήσουν οι Γερμανοί στο ΗΒ.

Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ‘λογικής’ συμπεριφοράς μεταξύ των ‘παιχτών’ – το καλύτερο παράδειγμα είναι η Ελλάδα.  

Άρα, ο παραλληλισμός είναι λάθος. Ο Αριστοτέλης όμως, κυνηγημένος και εξορισμένος από την Ελληνική Παιδεία, δεν ασκεί επιρροή σε αυτούς που παρουσιάζουν τέτοια παραδείγματα.

Αντίθετα, το αντίστοιχο Κινεζικό παιχνίδι, ονομάζεται Wei Qi (στα Ελληνικά Γκο) και δείχνει την διαφορετική ψυχολογική ανάγκη του λαού (τα παιχνίδια πηγάζουν από την ανάγκη).

Κινεζικό Γκο

Ενώ το σκάκι στοχεύει σε μια σύγκρουση όπου θα φέρει την ολοκληρωτική νίκη, το Γκο αποσκοπεί στην παρατεταμένη στρατηγική. Το σκάκι (συνήθως) στοχεύει στην διάλυση του κέντρου βάρους, ενώ το Γκο ασχολείται με την περικύκλωση του εχθρού χωρίς τέτοια σύγκρουση. Επίσης, στο Γκο απουσιάζει η ‘αποφασιστική στιγμή’ όπως στο σκάκι (Kissinger, 2011).

Άρα το Γκο είναι πολύ  πιο ταιριαστός παραλληλισμός. Όμως, ακούγεται ξένο και δεν κάνει καλή εντύπωση.

Ιράν

Με βάση τον USA Energy Information Administration, το Ιράν είναι η 2η χώρα παγκοσμίως σε αποθέματα φυσικού αερίου (8). Επίσης, είναι 3η σε αποθέματα πετρελαίου, μετά την Βενεζουέλα και την Σαουδική Αραβία (9). Παρόλαυτα, σύμφωνα με το ΔΝΤ, είναι 25η σε ΑΕΠ, μια σκάλα κάτω από την μικρή Αυστρία, αλλά είναι  95η σε κατά κεφαλήν εισόδημα, πιο κάτω από καθυστερημένα ψευδοκράτη, όπως τα Σκόπια και η Βοσνία (10).

Εύκολα αναρωτιέται κανείς πως είναι δυνατόν κάτι τέτοιο. Σίγουρα ένα ποσοστό της αποτυχίας ανήκει στην νοητική καθυστέρηση που προκαλεί ο φανατισμός της θρησκείας, έτσι ώστε να μην εμπνέεται η καινοτομία και να μην αξιοποιείται ο πλούτος.

Άνω του 70% των Ιρανών είναι κάτω των 30 ετών. Τα χερσαία σύνορα του, προστατεύονται γεωγραφικά από βουνά. Στον Βορρά, κατοικούν Αζερμπαϊτζάνοι (μερικοί ονειρεύονται να ενωθούν με το ‘ανεξάρτητο’ κράτος του Αζερμπαϊτζάν). Βορειοανατολικά και ανατολικά προστατεύονται πάλι από βουνά, από το Τουρκμενιστάν (ουσιαστικά από την Ρωσία), το Αφγανιστάν και  το Πακιστάν. Νότια φυσικά είναι ο Περσικός Κόλπος. Από τα στενά του Ορμούζ, τουλάχιστον το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου περνάει από την περιοχή (οι πηγές είναι αρκετά αντικρουόμενες).

Παραδόξως, ενώ υπάρχει γεωγραφική προστασία γενικά, η τοποθεσία το καθιστά ευάλωτο από κάθε πλευρά, διότι είναι το μοναδικό χερσαίο πέρασμα. Έχει δεχθεί εισβολές από παντού. Δυτικά από Έλληνες, βόρεια από Ρώσους, ανατολικά από Τουρκομογγόλους και νότια από Βρετανούς.

Οι Πέρσες δεν είναι Άραβες ούτε αυτοπροσδιορίζονται ως Άραβες. ‘Ιράν’ σημαίνει η γη των Αρίων, των Λευκών, και ήταν ανέκαθεν ένα από τα κύρια ονόματα της περιοχής και του λαού (Axworthy, 2008). Παρόλαυτα, λόγω της μέγιστης εμβέλειας του Ελληνικού Πολιτισμού, επικράτησε το όνομα ‘Περσία’. Έτσι, το 1935 ονομάστηκε επίσημα ως Ιράν, για να τονίσουν την μη Αραβική τους καταγωγή.

Αρχαίο Ιράν

Το Ιράν, μαζί με την Αίγυπτο, είναι οι μεγαλύτεροι πολιτισμοί της Μέσης Ανατολής που υπάρχουν μέχρι σήμερα. Σε αντίθεση με τα Ευρωπαϊκά έθνη (πόσο μάλλον τις ΗΠΑ), οι Πέρσες είναι αρχαίο έθνος. Τα ίχνη τους χάνονται στο βάθος της ιστορίας, αλλά μπορεί κάποιος να πει με βεβαιότητα, πως μετά την ίδρυση της Περσικής Αυτοκρατορίας από τον Κύρο τον Μέγα το 550 π.Χ., παίζουν σημαντικό ρόλο. 

Ο Τάφος του Κύρου του Μέγα (601-530 π.Χ.)

Εάν το Ιράν έχει πάνω από 2570 χρόνια ιστορίας και οι ΗΠΑ μόνο 244, σημαίνει ότι έχουν μάθει να υπάρχουν πολύ πριν την ίδρυση των ΗΠΑ, συνεπώς, θα μπορούσαν να συνεχίσουν τον πολιτισμό τους και μετά την πτώση της Αμερικής. Πρόσφατα ο Αμερικανός Πρόεδρος απείλησε πως θα βομβαρδίσει αρχαία μνημεία του Ιράν (11). Το Ιράν δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι αντίστοιχο στις ΗΠΑ, διότι δεν έχουν δικά τους αρχαία μνημεία.

Οι Έλληνες και οι Πέρσες

Πλην της αυτονόητης απέχθειας για την κατοχή της Μικράς Ασίας, η περιφρόνηση των Ελλήνων απέναντι στους Πέρσες, βασίζεται στα εξής στοιχεία. 
Πρώτον, δεν μιλούσαν την Ελληνική ως μητρική γλώσσα (Holland, 2006). Άρα, θεωρούσαν πως η σκέψη τους δεν είχε βάθος. Πλήθος Περσών όμως γνώριζαν Ελληνικά, αν και στην γραμματεία ήταν ανύπαρκτοι.

Δεύτερον, οι Πέρσες δεν ήταν πολίτες, δηλαδή δεν μετείχαν στα κοινά. Αυτό, για την Ελληνική σκέψη ήταν κάτι ολοκληρωτικά περιφρονητικό.  Το νόημα της ζωής ήταν η μετοχή στην γνώση και στα κοινά της πόλεως, όπως λέει πολύ ωραία και ένα γνωστό ποιήμα: ‘Τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών’.

Βέβαια, καμία από αυτές τις μικρές πόλεις δεν δημιούργησε αυτοκρατορία περίπου 8.000.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπως η Περσία στο αποκορύφωμα της από τον Δαρείο Α’ (Axworthy, 2008). Δεν είναι να απορεί κανείς λοιπόν, με τον τίτλο Βασιλεύς Βασιλέων (Kuhrt, 2009).

Στο Αποκορύφωμα της υπό τον Δαρείο Α'

Όταν όμως η Πέλλα μέσω του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατέκτησε αυτό το τεράστιο οικοδόμημα και το επέκτεινε, γρήγορα υιοθέτησε αρκετά χαρακτηριστικά. Διατήρησε τις Σατραπείες, σεβάστηκε πλήρως την Βασιλική οικογένεια, έβαλε Πέρσες σε σημαντικές διοικητικές θέσεις, και εκπαίδευσε Πέρσες στην Ελληνική διεξαγωγή πολέμου ώστε να μετέχουν και αυτοί (Hammond, 2007).

Έπειτα, ο Μέγας Αλέξανδρος αύξησε τα σύνορα της αυτοκρατορίας του προς την Ινδία, κάτι που δεν είχαν καταφέρει οι Πέρσες. Επίσης, ίδρυσε πολλές Ελληνικές πόλεις. Με λίγα λόγια, πέτυχε εκεί που απέτυχαν οι Άγγλοι, οι Ρώσοι και εκεί όπου ξεφτιλίζονται σήμερα οι Αμερικανοί (π.χ. στο Αφγανιστάν).

Φυσικά, έγιναν οι μικτοί γάμοι στα Σούσα, όπου επιφανείς Έλληνες παντρεύτηκαν Περσίδες (δύο από τα τρία παιδιά του Αλεξάνδρου ήταν με Περσίδες). Αυτή η προσέγγιση δεν θα γινόταν προς έναν λαό όπου θα τον θεωρούσαν ως Untermensch (υπάνθρωπο).

Μετά τον θάνατο του, ακολούθησαν οι τεράστιες συγκρούσεις των Διαδόχων του. Έτσι, στην περιοχή δημιουργήθηκε η Αυτοκρατορία των Σελευκιδών. Οι απόγονοι του Σελεύκου, ούτως ή άλλως, είχαν και Περσικό αίμα από την σύζυγο του, Απάμα (Grainger, 2014).

Λόγω των ουσιαστικά εμφύλιων συγκρούσεων των Επιγόνων, γρήγορα διασπάστηκε η Αυτοκρατορία των Σελευκιδών και οι Πέρσες επανήλθαν δυναμικά με την Αυτοκρατορία των Παρθών, κατέχοντας χονδρικά τα σημερινά σύνορα του Ιράν αλλά πιο επεκτημένα (Ιράκ, Συρία, Αραβία κ.α.).

Η Αυτοκρατορία των Παρθών

Αφού ηρέμησε το αρχικό μίσος κατά των Ελλήνων, ο Ελληνικός Πολιτισμός επηρέασε βαθύτατα την αναγεννημένη Περσική Αυτοκρατορία. Η Ελληνική γλώσσα, είχε ευρεία χρήση και συγκαταλέγονταν στις επίσημες γλώσσες της Παρθικής Αυτοκρατορίας (π.χ. τα νομίσματα ήταν γραμμένα και στα Ελληνικά), όπως επίσης, η Ελληνική θρησκεία επηρέασε αρκετά τις υπόλοιπες θρησκείες της περιοχής.

Η επιρροή των Παρθών έφτασε και στην επικράτεια της Ρώμης. Την εποχή όπου έδρασε ο Μέγας Κωνσταντίνος, υπήρχαν δύο νέες ξενόφερτες θρησκείες στην αυτοκρατορία. Η μια ήταν του Χριστιανισμού, μιας Ιουδαϊκής αιρέσεως. Η άλλη ήταν του Μανιχαϊσμού, που δημιουργήθηκε από έναν Πέρση, τον Μάνη, συνδιάζοντας διάφορα στοιχεία, ακόμα και χριστιανικά. Τα κοινά χαρακτηριστικά τους ήταν, πως μισούσαν την Ελληνική φιλοσοφία (που αντέγραφαν ταυτοχρόνως), και ότι ήθελαν να κυριαρχήσουν στην Ρώμη (Durant, 1969).

Ο Μανιχαϊσμός άσκησε μεγάλη επιρροή και είχε αρκετούς πιστούς. Π.χ., ο Άγιος Αυγουστίνος, ήταν Μανχαϊστής πριν γίνει Χριστιανός.

Όμως, η Περσική επιρροή διαλύθηκε γρήγορα από τους Χριστιανούς, όταν αύξησαν την εξουσία τους, με ωμή βία όπως και κατά της αρχαιοελληνικής θρησκείας.

Ισλαμικό Ιράν

Το όραμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου πέθανε μαζί του. Οι πόλεμοι μεταξύ Ελλήνων/Ρωμαίων και Περσών, συνεχίστηκαν για αιώνες. Τον 7^ο αιώνα  μ.Χ. τεράστιες συγκρούσεις ακολούθησαν μεταξύ του Αυτοκράτορα Ηράκλειου και του Χοσρόη Β’, ηγέτη της Περσικής Αυτοκρατορίας των Σασσανιδών.

Η Αυτοκρατορία των Σασσανιδών τον 7ο αιώνα μ.Χ.

Ο Ηράκλειος, κατάφερε να νικήσει, αλλά η διχόνοια αποδυνάμωσε και τους δύο λαούς (Durant, 1969). Έτσι, μια νέα βαρβαρική επιδρομή από τους Άραβες, σάρωσε κυριολεκτικά όλη την Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ισπανία. Η Περσική Αυτοκρατορία κατακτήθηκε άμεσα και ακολούθησε βίαιος εξισλαμισμός (Durant, 1969).

Αλλά, σε αντίθεση με τους περισσότερους άλλους λαούς υπό την Αραβική κυριαρχία, οι Πέρσες κατάφεραν να διασχιστούν από την Αραβική συλλογικότητα. Αρκετοί Πέρσες που τους επιβλήθηκε ο Μουσουλμανισμός, υποστήριξαν το σχίσμα του Ισλάμ που προκλήθηκε αμέσως μετά τον θάνατο του Μωάμεθ.

Ως διάδοχος του ορίστηκε ο Άμπου Μπακρ, αλλά αρκετοί θεώρησαν πως νόμιμος διάδοχος ήταν ο γαμπρός και ξάδελφος του, ο Αλή, όχι ο Άμπου Μπακρ (Hourani, 2017). Συνεπώς, το Ισλάμ χωρίστηκε σε Σιίτες (του Αλή) και Σουνίτες (του Άμπου Μπακρ). 

Το τι θα έπρεπε να γίνει ανήκει στον χώρο των θρησκευτικών φλυαριών. Το ζητούμενο είναι πως ο Σιιτισμός διατήρησε Περσικά στοιχεία (Durant, 1969). Έτσι, κατάφεραν να διατηρήσουν την γλώσσα τους και την εθνική τους ταυτότητα, φυσικά με κάποιες διαστρεβλώσεις, ακριβώς όπως και οι Έλληνες.

Τον 13^ο αιώνα, η χώρα έζησε την Μογγολική εισβολή του Τζένγκις Χαν (May, 2016). Οι Μόγγολοι, αφάνισαν κυριολεκτικά πόλεις και ο πληθυσμός μειώθηκε σημαντικά. 

Τον επόμενο αιώνα, ο Ταμερλάνος, Τουρκομογγολικής καταγωγής, κατέκτησε την περιοχή και υιοθέτησε αρκετά Περσικά στοιχεία (Manz, 1989). Αργότερα, εμφανίστηκε ένας  μεγάλος εχθρός του Ιράν, οι Οθωμανοί (Kinross, 2002). Πλήθος Ιρανικών Δυναστειών εναντιώθηκαν στους Τούρκους, με πιο γνωστή αυτή των Σαφαβιδών (1501 με 1736 μ.Χ.).

Την εποχή που η Δύση ήταν παντοδύναμη, λόγω της Δυτικής ανόδου στην στρατιωτική υπεροχή και την εφαρμοσμένη βία, το Ιράν αποτελούσε άλλη μια χώρα όπου ήταν πεδίο μάχης ξένων δυνάμεων.

Σημαντικά παραδείγματα είναι: ο Ρωσοπερσικός Πόλεμος (1722-23) υπό την ηγεσία του Μεγάλου Πέτρου, και ο Αγγλοπερσικός Πόλεμος (1856-7), όπου το Ιράν βγήκε ηττημένο και στις δύο συγκρούσεις. Επίσης, κατά τον Α’ ΠΠ, πέθαναν αρκετά εκατομμύρια Ιρανών όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενη ανάρτηση (12).

Το 1941, για να εξασφαλίσουν τα πετρέλαια του Ιράν και για να αποφύγουν μια Ναζιστική προσέγγιση στην περιοχή, η Βρετανική Αυτοκρατορία και η ΕΣΣΔ εισέβαλλαν στο Ιράν, έριξαν τον  Ρέζα Σάχη Παχλαβή, εγκατέστησαν τον γιό του στον θρόνο (τον γνωστό μεταρρυθμιστή), χωρίζοντας την χώρα σε Βόρειο τμήμα (Σοβιετικό), και Νότιο τμήμα (Αγγλικό).

Σύγχρονο Ιράν

Η αντίθεση του Σάχη (σημαίνει βασιλεύς βασιλέων), σε σχέση με την σημερινή ηγεσία του Ιράν, δεν χρειάζεται ανάλυση. Γνωρίζοντας ότι κυβερνούσε έναν ιστορικό λαό, ο Σάχης έφτιαξε μια αρκετά φυσιολογική και πρακτική χώρα. Επειδή όμως στην μαζική ψυχολογία, το συναίσθημα είναι πιο ισχυρό από την λογική, επικράτησε η θρησκευτική παράνοια. 
Εξάλλου, μια μερίδα Αμερικανών αξιωματούχων της κυβέρνησης Κάρτερ, έβλεπαν θετικά τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, πιστεύοντας πως θα ήταν ευκολότερος ως μαριονέτα. Σύμφωνα με έγγραφα όπου αποχαρακτηρίστηκαν σχετικά πρόσφατα, φαντάζονταν τον Χομεϊνί ως άλλον ένα Γκάντι (13). Η ανοησία είναι φανερή.

Στις 1 Φεβρουαρίου του 1979 ο Χομεϊνί ανέλαβε την εξουσία. Έτσι λοιπόν, καταργήθηκε η μοναρχία των 2500 ετών και αντικαταστάθηκε από φανατικούς ψυχοπαθείς. 
Επειδή το καθεστώς δεν είχε νομιμοποίηση με βάση το Περσικό έθιμο της μοναρχίας, έπρεπε να δημιουργήσει την νομιμοποίηση του. Οπότε, ο θρησκευτικός φανατισμός και ο δογματισμός αποτελούσε μια εύκολη βραχυπρόθεσμη λύση. Επίσης έπρεπε να εφεύρει εχθρούς και μάλιστα με ιεραρχία (Straw, 2019).

Πρώτος εχθρός, οι ΗΠΑ, ονομάστηκαν από τον Χομεϊνί ως ‘ο Μεγάλος Σατανάς’ (The Great Satan).

Η  ΕΣΣΔ παρουσιάστηκε ως δεύτερος εχθρός, αλλά επειδή ήταν μικρότερος από τις ΗΠΑ, κατηγοριοποιήθηκε ως ‘Λιγότερο Σατανάς’ (Lesser Satan).

Το Ισραήλ φυσικά, ονομάστηκε ‘Μικρός Σατανάς’ (Little Satan).

Η προσέγγιση αυτή δείχνει πόσο λίγο μυαλό έχουν όσοι  σκέφτονται έτσι.

Το Ιράν, άρχισε να στηρίζει ενεργά την τρομοκρατία κατά της Δύσεως, κυρίως όμως κατά του Ισραήλ. Η τρομοκρατική οργάνωση της Χετζμπολάχ που βρίσκεται στο Λίβανο, είναι γνωστό ότι αποτελεί εργαλείο του Ιράν.

Με την επαναφορά του θεοκρατισμού στο Ιράν, ένα άλλο θεοκρατικό κράτος, η Σαουδική Αραβία, δυσαρεστήθηκε από την εξέλιξη. Το αποτέλεσμα, ήταν να ξεσπάσει ένας ‘Ψυχρός Πόλεμος’ που διαρκεί μέχρι σήμερα.

Οι δύο γειτονικές χώρες στηρίζουν συγκρουόμενες δυνάμεις στο Ιράκ, στην Συρία, στην Λιβύη και φυσικά στην Υεμένη. Οι Σαουδάραβες στηρίζουν τους Σουνίτες και σχετικές τρομοκρατικές οργανώσεις, ενώ οι Ιρανοί τους Σιίτες και τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Χετζμπολάχ.

Αφού οι ΗΠΑ έχασαν το Ιράν, στράφηκαν περισσότερο προς το Ιράκ. Στήριξαν πλήρως τον Σαντάμ Χουσεϊν (αργότερα έλεγαν πως ήταν ο χειρότερος δικτάτορας της ΜΑ), και την δεκαετία του 80’, ξέσπασε οκταετής πόλεμος μεταξύ Ιράκ-Ιράν. Η Σαουδική Αραβία στήριξε αρκετά τον Σαντάμ, κυρίως με χρήματα. Ο πόλεμος για τον Σαντάμ εξελίχθηκε υπερβολικά προβληματικός, διότι αγνόησε το έδαφος και τον πρακτικό φανατισμό του εχθρού. Έχουν γίνει αναφορές σε προηγούμενη ανάρτηση, όπου καταγράφηκαν περίπου 1.000.000 νεκροί (14).

Την δεκαετία του 90’, ένα γεγονός που πέρασε κάπως απαρατήρητο και δείχνει πόσο ανίκανοι και γελοίοι είναι οι Ευρωπαίοι, είναι η εμπλοκή του Ιράν στον πόλεμο της Βοσνίας.

Η Federica Mogherini της ΕΕ φοράει το σύμβολο υποταγής στον άνδρα.

Το Ιράν έστειλε ‘εθελοντές’, εξοπλισμό και πράκτορες (Burg & Shoup, 1999). Τι κατάφερε η ΕΕ κατά του Ιράν στην στρατιωτική επέμβαση του σε Ευρωπαϊκό έδαφος;  Τίποτα. Αντιθέτως, μέχρι σήμερα προσπαθούν να προσεγγίσουν το θεοκρατικό καθεστώς με κάθε είδους κολακείες. 
Η καταστροφή του Ιράκ από τους Αμερικανούς, ήταν μια τεράστια ευκαιρία για το Ιράν. Σύμφωνα με την CIA, Τουλάχιστον 60% του πληθυσμού στο Ιράκ είναι Σιίτες (15). Με την κατάρρευση της κεντρικής εξουσίας του Σαντάμ, το Ιράν αυτομάτως αύξησε την επιρροή του στην περιοχή, στηρίζοντας διάφορες βάρβαρες οργανώσεις, που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του και επιθυμούν αργά ή γρήγορα, να ενωθούν με το Σιιτικό κράτος.

Σφαίρα επιρροής: Ιράκ, Συρία, Λίβανος, Αζερμπαϊτζάν, Ερυθραία και Υεμένη

Σήμερα, ο πληθυσμός του Ιράν, έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου από τους ιμάμιδες.

Οι στατιστικές μελέτες για την παραβίαση των ‘Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων’, τον αριθμό των πιστών του Ζωροαστρισμού κ.α., είναι δύσκολο να υιοθετηθούν. Οι εχθροί αυξάνουν τα ποσοστά και οι Ιρανοί κάνουν το αντίθετο.

Πάντως, το Ιράν, λόγω της αρρωστημένης προπαγάνδας του, έχει αναπτύξει έναν πολύ ανθεκτικότερο λαό από οποιονδήποτε Ευρωπαϊκό. Η αναφορά είναι συγκεκριμένα για το 60% των καθαρά Ιρανών του κράτους. Το ίδιο ισχύει και για την Βόρεια Κορέα.

Ποιός Ευρωπαϊκός λαός θα τολμούσε, έστω θεωρητικά, να συγκρουστεί με τις ΗΠΑ; Οι νέοι της Ευρώπης, θα άντεχαν ψυχολογικά χωρίς ασύρματο διαδίκτυο και μπαταρία στο κινητό τους; Θα μπορούσαν να επιβιώσουν τις κακουχίες του πολέμου, δηλαδή πείνα, κρύο, ανασφάλεια και ανομία; Με μηδενική στρατιωτική εκπαίδευση και ολοκληρωτική άγνοια στην χρήση όπλων, έχουν ελπίδα να επιβιώσουν στην δύσκολη στιγμή;

Μόνοι οι Ελβετοί που έχουν να πολεμήσουν εδώ και αιώνες, φαίνονται διαφορετικοί. Σε ένα πληθυσμό 8 εκατομμυρίων, η οπλοκατοχή αγγίζει τα δύο εκατομμύρια και η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική για τους άνδρες (16). 
Είναι μια πανέμορφη και οργανωμένη χώρα, αλλά δεν μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αλλαγές στην παγκόσμια ισορροπία. Ούτως ή άλλως, η ύπαρξη της καθορίζεται από την αποθήκευση πλούτου ξένων κεφαλαίων. Ο Χίτλερ είχε αναπτύξει το σχέδιο Tannenbaum για την κατάκτηση της Ελβετίας, δεν υλοποιήθηκε όμως, διότι πολύ απλά δεν άξιζε.

Στο Δυτικό Ημισφαίριο: μήπως θα μπορούσαν οι Καναδοί να αντέξουν τις κακουχίες του πολέμου, εάν δεν προστατευόντουσαν από την γεωγραφία τους; Αντίθετα, στις ΗΠΑ υπάρχει ετοιμοπόλεμο ποσοστό του πληθυσμού, εκπαιδευμένο στην χρήση όπλων. Συνυπάρχει παράλληλα με ανθρώπους όπου στην δύσκολη στιγμή δεν θα άντεχαν ούτε μια εβδομάδα.

Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι πρωτόγονος για να αντέξει. Η εμπειρία δείχνει πως οι Ισραηλινοί αντέχουν. Οι Ρώσοι επίσης, από κάθε άποψη. Το ίδιο και οι Κινέζοι. Οι Τούρκοι επίσης φαίνονται αρκετά ανθεκτικοί ως λαός σε μια μεγάλη σύγκρουση.

Ιράν-ΗΠΑ

Η δολοφονία του Σουλεϊμανί, δεν αποσκοπεί στην κλιμάκωση, αλλά στην έναρξη διαπραγματεύσεων με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Πριν την εξομάλυνση μεταξύ ΗΠΑ-Βόρειας Κορέας, ακολούθησαν πυρηνικές απειλές μεταξύ των δύο πλευρών. Επίσης η Βόρεια Κορέα είχε εκτοξεύσει πύραυλο πάνω από την Ιαπωνία.
Η κατάρριψη αεροπλάνου με Ιρανούς, Άγγλους και Αμερικανούς επιβάτες, ήταν το γεγονός όπου θα μπορούσε να αποτελέσει άμεση αφορμή για το ξέσπασμα γενικευμένου πολέμου. Πάντως, όλοι απέφυγαν μια τέτοια εξέλιξη. 

Η προσέγγιση όμως γίνεται εντελώς πρόχειρα από τις ΗΠΑ, που δεν έχουν μακροπρόθεσμη στρατηγική. Όταν ο Πρόεδρος απειλεί πως θα βομβαρδίσει τα Περσικά μνημεία, τότε το Ιράν, έχει κάθε δικαίωμα να μην σέβεται το ‘Διεθνές Δίκαιο’. 
Επιπλέον, οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν από την συμφωνία για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Άρα, το Ιράν δεν έχει κανέναν λόγο να συνεχίσει να εφαρμόζει μια συμφωνία που δεν θέλουν οι ΗΠΑ. 
Εν πάσει περιπτώσει, τι ακριβώς θέλουν οι ΗΠΑ από το Ιράν; Φαίνεται πως ούτε οι ίδιοι γνωρίζουν. Στην σύγκρουση με το Ιράν, οι ΗΠΑ δεν έχουν στήριξη από την Ευρώπη. Ούτως ή άλλως, η Γαλλία η Γερμανία επιζητούν συνεργασία με το Ιράν.
Γενικά, είναι προς το συμφέρον του Ιράν να έχει καλές σχέσεις με το Ισραήλ και την Δύση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός, πως, το Ισραήλ και το Ιράν είναι μειοψηφίες μπροστά στον Σουνιτισμό. Επίσης, επειδή δεν μοιράζονται σύνορα, δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα από άποψη γεωγραφίας. Βέβαια, μια τέτοια εξέλιξη προς το παρόν είναι απίθανη, αλλά μελλοντικά φαίνεται αναγκαία.

Το Πραγματικό Πρόβλημα των Πυρηνικών

Το Ιράν, είτε κυβερνούν οι τρελο-ιμάμιδες, είτε κάποιος φυσιολογικός άνθρωπος, δεν ανέπτυξε πυρηνική τεχνογνωσία για να την διαγράψει. Το πρόγραμμα έχει αρχίσει από την δεκαετία του 50' και έχουν συμμετάσχει Αμερικανικές και Ευρωπαϊκές εταιρείες. 
Από την στιγμή όπου έχει και το Ισραήλ, (δικαιολογημένα αφού όλοι στην ΜΑ θέλουν να το αφανίσουν), τότε το Ιράν θα εστιάζει όλο και περισσότερο στην δημιουργία πυρηνικών όπλων. Το πρόβλημα, δεν είναι όμως το Ιράν. 
Ο Ερντογάν, ως μεγάλος πολιτικός, γνωρίζει πως τα πυρηνικά όπλα είναι σωτηρία για την ύπαρξη ενός κράτους. Πρόσφατα δήλωσε:

'Ορισμένοι έχουν πυρηνικούς πυραύλους, αλλά μας λένε ότι δεν πρέπει να βρίσκονται στα δικά μου χέρια; Δεν το δέχομαι αυτό. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν. Κάθε αναπτυγμένο έθνος έχει..' (17) 

Επιπλέον, στον ΟΗΕ, είπε: 

'Η κατοχή πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει είτε να απαγορευθεί σε όλους είτε να είναι ελεύθερη για όλους' (18)

Σύμφωνα με την DW (βασισμένη στις Γερμανικές Μυστικές Υπηρεσίες), ο Ερντογάν ετοιμάζει τις διαδικασίες για ανάπτυξη πυρηνικών όπλων (19). Φυσικά, αυτό σημαίνει πως θα επιθυμούν κιάλλες χώρες να αναπτύξουν, όπως η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και χώρες της Ασίας π.χ. η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και οι Φιλιππίνες. 
Ως εκ τούτου, το πρόβλημα δεν είναι το Ιράν, αλλά η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη πυρηνικών όπλων γενικότερα. Ούτως ή άλλως, το Ισραήλ, η Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα, δεν έπαθαν απολύτως τίποτα όταν παραβίασαν τον νόμο.

Το Ιράν ως Μέλλον

Υπάρχουν πιθανότητες το Ιράν να γλυτώσει από τον σκοταδισμό; Αυτό εξαρτάται από δύο παράγοντες. Πρώτον, το κατά πόσο είναι ευχαριστημένοι οι Πέρσες. Δεύτερον, από το μέχρι πότε θα υπάρχει η αναρχία όπου ονομάστηκε ‘ειρήνη’ στην Δύση (Spengler, 2002); Διότι, η τελευταία εμπνέει τις ελπίδες για 'ελευθερία'.

Παρόλαυτα, ο σκοταδισμός του Ιράν, πρέπει να αποτελεί σημαντική μελέτη στις δυτικές χώρες, ειδικά στην Γερμανία. Στην προηγούμενη ανάρτηση, αναφέρθηκε πως η Γερμανία το 2015, δέχθηκε πάνω από 890.000 ‘πρόσφυγες’ (20), ενώ παράλληλα υπάρχουν τουλάχιστον 3.000.000 Τούρκοι (21). Φυσικά, αυτά είναι ελάχιστα από το πλήθος παραδειγμάτων. Είναι φανερό ότι όλοι αυτοί, θα εκφραστούν αργά η γρήγορα πολιτικά, διότι το Ισλάμ δεν γνωρίζει διαχωρισμό Θρησκείας-Κράτους.

Ας μαθαίνουν οι Ευρωπαίοι από το Ιράν, διότι το μέλλον της κεντρικής Ευρώπης (ειδικά της Γερμανίας), φαίνεται να είναι ένας σουνίτης Χομεϊνί.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Αρριανός.Αλεξάνδρου Ανάβασις

Axworthy, M. (2008).Iran: Empire of the Mind - a History From Zoroaster to the present day. London: Penguin Books Ltd.

Durant, W. (1969).Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού. IV. Αθήνα: Συροπούλοι

Grainger, J. D. (2014).Rise of the Seleucid Empire: 323-223 Bc: Seleukos I to Seleukos Iii. Barnsley: Pen et Sword Military.

Hammond, N.G.L. (2007).Μέγας Αλέξανδρος: Ένας Ιδιοφυής. Μαλλιάρης: Θεσσαλονίκη.

Hourani, A. (2017.Η Ιστορία του Αραβικού Κόσμου. Αθήνα: Ψυχογιός

Kinross, P. B. (2002).The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire. New York: Perennial.
Kissinger, H. (2011).On China. New York: Penguin

Manz, B. F. (1989).The Rise and Rule of Tamerlane. Cambridge: Cambridge University Press.

May, T. M. (2016).The Mongol Empire. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Πλούταρχος.Αλέξανδρος

Spengler, O. (2002).The Hour of Decision: Germany and World-Historical Evolution. London: Routledge

Straw, J. (2019).The English Job: Understanding Iran - and why it Distrusts Britain. London: Biteback Publishing.

1) https://www.cnn.gr/oikonomia/epixeiriseis/story/202427/ta-diethni-erga-tis-depa-vasikos-moxlos-gia-ti-geopolitiki-anavathmisi-tis-elladas

και

https://www.newsbomb.gr/oikonomia/epixeirhseis/story/1041961/ta-diethni-erga-tis-depa-vasikos-moxlos-gia-ti-geopolitiki-anavathmisi-tis-elladas

και

https://www.in.gr/2019/07/01/politics/diplomatia/geopolitiki-anavathmisi-tis-elladas/

2) https://www.iefimerida.gr/ellada/google-ti-anazitisan-oi-ellines-2019

3) https://leonidaspapanikolaou.blogspot.com/2019/05/blog-post_86.html

4) https://leonidaspapanikolaou.blogspot.com/search?updated-max=2019-06-30T04:27:00-07:00&max-results=7&start=5&by-date=false

5)  https://www.efsyn.gr/kosmos/maties-ston-kosmo/dromo-logia/139084_o-messias-tramp-kai-i-pontikopagida-toy

και

https://www.protothema.gr/blogs/dimitris-danikas/article/961931/petaei-o-gaidaros-petaei-agapite-donald-trab/

και

https://www.protothema.gr/blogs/dimitris-danikas/article/964670/kai-heira-kinei-alla-pos/

6) https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-meyale-skakiera-kai-o-rolos-tes-elladas-sto-paichnidi-tes-diethnoes-politikes_gr_5c255fd9e4b0407e908105a4

και

https://www.naftemporiki.gr/story/1547253/poioi-tha-einai-oi-basikoteroi-paiktes-tis-diethnous-politikis-skakieras-to-2020

και

https://www.kathimerini.gr/1056226/article/epikairothta/politikh/to-kekthmeno-twn-vry3ellwn-kai-h-politikh-skakiera

και

https://www.fortunegreece.com/article/dendias-pezoume-sti-skakiera-tou-diethnous-dikeou-ochi-ton-kanonioforon/

7) https://www.youtube.com/watch?v=TuNALqKltNw 0:59-1:03

8) https://www.eia.gov/international/data/world#/?tl_type=p&tl_id=5-A&pa=0000000000000000000008&ct=0&ord=SA&c=ruvvvvvfvtvnvv1urvvvvfvvvvvvfvvvou20evvvvvvvvvnvvuvo&f=A

9) ό.π.

10) IMF. (2019).Report for Selected Countries and Subjects.

11) https://www.naftemporiki.gr/story/1549420/o-sea-katadikazei-tis-apeiles-tramp-gia-katastrofi-arxaiologikon-mnimeion-tou-iran

και

https://www.newsit.gr/kosmos/ta-ellinika-kai-oxi-mono-mnimeia-sto-iran-pou-ithele-na-vomvardisei-o-tramp/2950639/

12) https://leonidaspapanikolaou.blogspot.com/2019/12/blog-post.html

13) https://www.theguardian.com/world/2016/jun/10/ayatollah-khomeini-jimmy-carter-administration-iran-revolution

14) https://leonidaspapanikolaou.blogspot.com/2019/12/blog-post.html

15) https://web.archive.org/web/20090513074113/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html

16) https://www.businessinsider.com/switzerland-gun-laws-rates-of-gun-deaths-2018-2

17) https://www.kathimerini.gr/1041138/article/epikairothta/politikh/pyrhnika-opla-zhta-o-erntogan

18) https://www.ant1news.gr/eidiseis/article/547270/erntogan-ston-oie-pyrinika-gia-oloys-i-gia-kanenan

19) https://www.iefimerida.gr/news/171306/die-welt-%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%85%CE%AC%CE%B6%CE%B5%CE%B9-%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B2%CF%8C%CE%BC%CE%B2%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%BC%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%80%CE%BB%CE%AC%CE%BD%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CF%81%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%B3%CE%AC%CE%BD 

20) https://leonidaspapanikolaou.blogspot.com/2019/12/blog-post.html

21) https://www.nbcnews.com/news/world/germans-turkish-descent-struggle-identity-seek-acceptance-n886961

Ψυχολογικός Πόλεμος

‘Τι είναι ελπίδα;’, ερωτήθει κάποτε ο Αριστοτέλης. Ο σοφότερος άνδρας του Ελληνικού κόσμου, απάντησε: ‘το όνειρο ενός ξύπνιου’ (Διογένης Λαέρτιος, 18), τονίζοντας την ματαιότητα της ελπίδας σε αντίθεση με την ωμή πραγματικότητα. 

Είναι φανερό ότι όσοι πιστεύουν στην κοινωνική ‘πρόοδο’και οι ελπιδοφόροι της κυβερνήσεως, θα διαφωνήσουν με τον Αριστοτέλη. Οι ελπίδες τους, εκφράζονται με αφηρημένες έννοιες όπως ‘Διεθνές Δίκαιο’,  ‘αλληλεγγύη’, ‘στήριξη των συμμάχων’ και ‘ισότητα’, λέξεις όπου χρειάζονται βιβλιοθήκες ολόκληρες για να μελετηθούν και πάλι δεν θα γίνουν κατανοητές (ΛεΜπον, 2004, σ94). Ένα παράδειγμα είναι ο ΥΠΕΞ, που για την εκπληκτική διπλωματική κίνηση του Ερντογάν στην Λιβύη, δήλωσε:

‘η κατάσταση σταθεροποιείται...και έχω την ελπίδα – για ελπίδα μπορώ να μιλήσω δεν μπορώ να έχω εγώ βεβαιότητα για το τι κάνουν άλλες χώρες – έχω την ελπίδα ότι μέσα στο πλαίσιο της λογικής και του Διεθνούς Δικαίου όλα πάνε πάρα πολύ καλά’ (1)

Το πολυταξιδεμένο θήραμα που γελοιοποιείται σε κάθε του εμφάνιση, προφανώς διαφωνεί με τον Αριστοτέλη. Φυσικά αποσκοπεί στις εντυπώσεις, τάχα σοβαροφάνειας και ψυχραιμίας (δηλαδή συγκαλυμμένης δειλίας), διότι η ‘λογική’ που επικαλείται γελοιοποιεί τον ίδιο.

Έτσι, η ανάληψη εξουσίας στηρίζεται καθαρά στις εντυπώσεις της στιγμής, το μάρκετινγκ και την διαφήμιση, όπως έχει τονίσει πολλάκις ο Γιανναράς (2).

Όλα αυτά έχουν επίπτωση στο ηθικό κάθε λαού και αυτό φαίνεται στην κυρίαρχη τάση όσον αφορά την ιεράρχηση των αναγκών, της ουσίας και της ερμηνείας.

Συνέπεια της παρακμής, είναι ένα πλήθος αναφορών και άρθρων που θέτουν την οικονομία πάνω από την πολιτική (3). Όμως, έχουν ήδη γίνει αναφορές περί των προηγουμένων και η ουσία των αναφορών είναι πως υπάρχει η απόπειρα το κράτος να αντιμετωπίζεται ως εταιρεία. 
Έτσι λοιπόν, προσλαμβάνονται πλήθος γραφειάδων ‘ειδικών’ για να εμπλουτίσουν τις εντυπώσεις, δηλαδή τα φαινόμενα και όχι την ουσία. Αυτό βέβαια που δεν καταλαβαίνουν όσοι προσεγγίζουν έτσι τα πράγματα (συμπεριλαμβανομένων και των αυλικών που τους περιτριγυρίζουν), είναι το εξής τεράστιο ψυχολογικό λάθος: κάθε επιχείρηση διακατέχεται από ένα απολύτως καθορισμένο πεπρωμένο: κάποτε θα κλείσει. Είτε θα γίνουν διοικητικά λάθη, είτε μια πολιτική εξέλιξη θα καταστρέψει την εταιρεία (όπως ένας πόλεμος ή μια χρεοκοπία), ίσως εμφανιστεί μια πολύ πιο ανταγωνιστική εταιρεία με καλύτερες υπηρεσίες/προϊόντα σε πιο προσιτές τιμές, μεταξύ πολλών άλλων λόγων που δεν αφορούν περαιτέρω. Το πότε και το πως είναι άγνωστα, αλλά θα γίνουν πραγματικότητα και εμφανίζονται παράλληλα. Ουσιαστικά είναι ήδη πραγματικότητα το τέλος μιας εταιρείας από τελεολογική άποψη. Άρα, όσοι ακολουθούν αυτή την οπτική (στην πολιτική εφαρμογή και όχι στον χώρο των επιχειρήσεων) είναι θύματα ψυχολογικού πολέμου. 
Αντίθετα, τα σοβαρά κράτη έχουν μεγαλύτερη διάρκεια, όπως η Κινεζική Αυτοκρατορία με ασταμάτητη συνέχεια 2000 ετών (Gelber, 2009). Το Ρωμαϊκό κράτος  διήρκησε είτε 2206 έτη (από την ίδρυση της Ρώμης το 753 π.Χ. μέχρι την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453 μ.Χ.), ή 1123 (από την ίδρυση της Κωνσταντινουπόλεως το 330 μ.Χ. μέχρι την άλωση), είτε 1096 (από την δημιουργία της αυτοκρατορίας του Αυγούστου το 27 π.Χ. μέχρι την άλωση). 
Συνεπώς, ο χειρισμός του κράτους ως εταιρεία έχει μια τεράστια ψυχολογική σύγχυση. Αυτή η κατάσταση, προϊόν της νοσηρής ειρήνης που επικράτησε στην Ευρώπη από τον Β’ ΠΠ και έπειτα, οδήγησε την αποχαύνωση των Ευρωπαϊκών λαών. Θεώρησαν την ειρήνη ως φυσική κατάσταση του κόσμου και ως μοναδικό νόημα ζωής την αύξηση του εισοδήματος. Η ζωή όμως είναι σύγκρουση, πάλη, μάχη και αστάθεια. Αυτή η νοοτροπία έχει ακόμα παλαιότερες ρίζες, εάν κάποιος δει την διαφορά της μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας. Ένας έμπειρος διπλωμάτης ορίζει έτσι την διαφορά ερμηνείας του κόσμου των ΗΠΑ και της Κίνας:

The American President no matter who he is, thinks the normal condition of the world is stability, and if it is unstable there has to be a problem, and you fix that problem and stability returns. The Chinese President thinks, that the solution of a problem is an admissions ticket for another problem, and therefore the Chinese President is thinking of a process and the American President in this period is thinking of a deal, but in general American negotiators think of the solution of what brought him into the conference room, even with good intensions it’s hard to merge these.. (4)

Ο Αμερικανός Πρόεδρος πιστεύει στην σταθερότητα, ενώ ο Κινέζος σε μια κατάσταση Γιν-Γιανγκ, δηλαδή στην φιλοσοφική θεώρηση πως οι αντίθετες ωθήσεις είναι μέρος της φυσικής κατάστασης του κόσμου, που ποτέ δεν κυριαρχεί η μία πάνω στην άλλη απολύτως, διότι ο κόσμος μεταμορφώνεται με βάση την πορεία των αντιθέσεων (Sterckx, 2019; Norden, 2011).

Έτσι, σε αυτή την ψυχολογική διαφορά ερμηνείας του κόσμου που οφείλεται σε πολλαπλές βάσεις, όπως η εμπειρία της ιστορίας, η διαφορετική οικογενειακή ιεραρχία, η τέχνη και η έρευνα μεταξύ άλλων, ο ειρηνοποιός μετατρέπεται σε θήραμα (Spengler, 2015). Επειδή η ζωή όμως είναι πάλη και τα κράτη (που κυβερνούνται από πολίτες ούτως ή άλλως), όπως και οι άνθρωποι, προσπαθούν να επικρατήσουν το ένα πάνω στο άλλο, ενδιαφέρονται να συμμορφώσουν την συμπεριφορά του αντιπάλου (Brzezinski, 2012; Daddow, 2017; Kauppi & Viotti, 1999). Φυσικά, η ένοπλη βία είναι το απόλυτο μέσο για την επικράτηση και εμφανίζεται όταν τα υπόλοιπα μέσα βίας, όπως οι οικονομικές κυρώσεις, ολοκληρώσουν τον κύκλο τους.

Όμως, πριν την έκρηξη ωμής βίας, κατά την διάρκεια και πάνω απ’όλα αφού έχει ολοκληρωθεί η ένοπλη σύγκρουση, υπάρχει ένα άλλο πεδίο μάχης που επηρεάζει τα πάντα: ο ψυχολογικός πόλεμος. Οπότε θα αναφερθεί συνοπτικά το σημαντικότατο αυτό μέσο για την επικράτηση, που βρίσκεται σε καθημερινή χρήση από τις κυβερνήσεις μέχρι τα ΜΜΕ, τις θρησκείες και τους αστρολόγους, τις στρατιές και τις μαζικές διαδηλώσεις, τις επιχειρήσεις και το εμπόριο, τις ερωτικές σχέσεις και τον εργασιακό τομέα κάθε επαγγέλματος.

Ορισμός του Ψυχολογικού Πολέμου

Ένας καλός ορισμός του ψυχολογικού πολέμου, είναι: η εφαρμοσμένη ψυχολογία που αποσκοπεί στην επιρροή των συναισθημάτων και αισθημάτων, των τάσεων και της συμπεριφοράς του στόχου, έτσι ώστε να συμμορφωθεί προς την επιθυμητή κατάσταση (Qualter, 2011; Nagy, 2011; Linebarger, 2010; US Army, 2019). Ο ψυχολογικός πόλεμος είναι από τις πιο αρχαίες εφαρμογές της ψυχολογίας. Όμως, υπάρχουν κάποια σοβαρά και αναγκαία κενά που είναι απαραίτητο να αναφερθούν για να γίνει κατανοητό το δύσκολο πλαίσιο του ως προς την απόκτηση γνώσης.  

Απόκτηση Επιστημονικής Γνώσης Στον Κλάδο

Μια θεωρία/προσέγγιση είναι σεβαστή όταν ακολουθεί μια αποδεκτή και ορθή μέθοδο εξαγωγής συμπερασμάτων. Οπότε η αξία καθορίζεται από το πως μπορεί να αποκτηθεί επιστημονική γνώση, ένα ερώτημα που κινητοποιεί την έρευνα από τα αρχαία χρόνια και έχει να κάνει με την παγκόσμια επιρροή που έχει ασκήσει η Πλατωνική και η Αριστοτελική μέθοδος (Preston, 2014).

Ο Πλάτων δείχνει επάνω, στις ιδέες. Ο Αριστοτέλης εστιάζει στην εμπειρία.

Για τον Πλάτωνα, η εμπειρία είναι μόνο φαινόμενα και δεν αποτελεί αλήθεια από μόνη της. Η αλήθεια βρίσκεται στις ‘ιδέες’ που εκφράζονται μέσω των νόμων της φύσεως και των μαθηματικών μεταξύ άλλων. Μόνο η σύλληψη της ιδέας κάνει κατανοητή την μορφή της αλήθειας, όχι η εμπειρική έκφραση της.

Αντίθετα, για τον Αριστοτέλη δεν υπάρχουν Πλατωνικές ιδέες. Μοναδικό κριτήριο είναι η εμπειρία, δηλαδή η πιστοποίηση ή όχι μιας θεωρίας που δημιουργήθηκε από την εμπειρία, την συνεχόμενη και μετρήσιμη παρατήρηση ενός φαινομένου. Εδώ, η θεωρία πηγάζει από την εμπειρία.

Ένα παράδειγμα δείχνει την διαφορά. Και οι δύο μεγάλοι άνδρες απεχθάνονταν την Δημοκρατία. Συμφωνούν και οι δύο στο ότι είναι το χειρότερο πολίτευμα. Ο δρόμος του συλλογισμού όμως είναι διαφορετικός.

Για τον Πλάτωνα που ακολουθεί την αφαιρετική μέθοδο, επειδή η ‘ιδέα’ του πολιτεύματος είναι λανθασμένη, εξίσου προβληματική θα είναι και η εφαρμογή της.

Για τον Αριστοτέλη το συμπέρασμα βγαίνει από την εμπειρία. Όπως γράφει ο ίδιος στα Πολιτικά, από τον εκφυλισμό της Βασιλείας δημιουργήθηκε η Τυραννία, από την παρακμή της Αριστοκρατίας η Ολιγαρχία, και από την παρακμή της Πολιτείας (δηλαδή της Αριστοκρατίας μεγαλύτερου εύρους), δημιουργήθηκε η Δημοκρατία, που την θεωρεί το χειρότερο από όλα τα πολιτεύματα. Άρα ο συλλογισμός βασίζεται στο τι έδειξε η εμπειρία. Εξού και η ενασχόληση του με την βιολογία, δηλαδή με εμπειρικά φαινόμενα. 
Και μόνο του ότι ο Πλάτων ασχολήθηκε πάρα πολύ με τα μαθηματικά, ενώ ο Αριστοτέλης ενδιαφέρονταν για το πως συμπεριφέρονται και αναπαράγονται τα άλλα ζώα, δείχνει την διαφορά απόκτησης γνώσης. Ο Πλάτων είναι αφαιρετικός, ο Αριστοτέλης επαγωγικός (Durant, 2006).

Με βάση την Πλατωνική και Αριστοτελική μέθοδο αναπτύχθηκε (και αναπτύσσεται εν αγνοία του), κάθε επιστημονικός κλάδος (Zimring, 2019). Η επικράτηση του ενός ρεύματος επάνω στο άλλο έχει σημαντικές αλλαγές στην πορεία ενός πολιτισμού και της επιστήμης (Durant, 1959). Η σημερινή εποχή μάλλον χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη επιρροή της Αριστοτελικής μεθόδου, αν και η Πλατωνική αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό και κερδίζει ξανά έδαφος (όπως παραδείγματος χάρην, επιστημονικοί κλάδοι που αποδεικνύουν ότι η εμπειρία και οι αισθήσεις είναι αρκετά περιορισμένες).

Σύμφωνα με τον Karl Popper (2002), επιστημονική θεωρία είναι αυτή που παρέχει την δυνατότητα ως προς την επαλήθευση και την κατάρριψη της. Αυτός είναι από τους πιο γνωστούς ορισμούς στον χώρο της επιστημολογίας. Η άποψη είναι κάπως στενή, διότι ουσιαστικά αποδέχεται μόνο την επαγωγική προσέγγιση, αγνοώντας το γεγονός πως και η αφαιρετική μέθοδος παρέχει επαληθευτική επιβεβαίωση. Παρόλαυτα, είναι από τις πιο γνωστές και στην συγκεκριμένη περίπτωση φαίνεται ταιριαστή λόγω της κυριαρχίας της εμπειρίας ως σεβαστής προσέγγισης. Είναι φανερό πως πρόκειται για Αριστοτελική προσέγγιση.

Το πιο ταιριαστό αντίθετο παράδειγμα είναι φυσικά η αστρολογία. Δεν υπάρχει κανένας αντικειμενικός τρόπος να μετρήσει κάποιος τους ισχυρισμούς των αστρολόγων. Πως θα εξετάσει κάποιος επιστημονικά την ύπαρξη ενός ‘Υδροχόου’ ή ενός ‘Ιχθύ’, πόσο μάλλον την επιρροή που έχουν οι πλανήτες στις ερωτικές του σχέσεις και στην οικονομική του κατάσταση και άλλων φαντασιοκοπημάτων; Αντιθέτως τους επιστημονικούς ισχυρισμούς των αστρονόμων, μπορεί κάποιος να τους παρατηρήσει και να αποπειραθεί να τους καταρρίψει (αν και για ευνόητους λόγους, το ελεγχόμενο πείραμα είναι αρκετά περιορισμένο).

Ως εκ τούτου, με βάση τα σημερινά δεδομένα η εμπειρική επαλήθευση είναι ο πιο σεβαστός τρόπος για να θεωρηθεί κάτι έγκυρο. Εάν μάλιστα η θεωρία δημιουργήθηκε επαγωγικά (δηλαδή οι συλλογισμοί ως πορίσματα της εμπειρίας και όχι το αντίθετο), τότε έχει μεγαλύτερη απήχηση.

Μια σοβαρή ψυχολογική προσέγγιση, όπως η Γνωσιακή-Συμπεριφορική (Beck, 1991, 2011) και ο Συμπεριφορισμός (Lieberman, 1993), ακολουθούν μια επιστημονική δηλαδή, εμπειρικά επαληθεύσιμη στατιστικά μορφή. Π.χ. ο Συμπεριφορισμός εστιάζει σε πειράματα, με αντικειμενικές μετρήσεις πάνω σε άλλα ζώα, αλλά και σε ανθρώπους. Όπως κάθε επιστημονική θεωρία, παρέχει την δυνατότητα να αποπειραθεί οποιοσδήποτε προς την κατάρριψη της. 
Επιβεβαιώνεται ή όχι η εγκυρότητα της  υποθέσεως του ερευνητή, οι ανεξάρτητες και εξαρτημένες μεταβλητές, η αξιοπιστία των εργαλείων του, η ανάλυση προηγούμενων ερευνών και η συσχέτιση των αποτελεσμάτων του με άλλες έρευνες (Martin, 2000). Όλα αυτά είναι μετρήσιμα με στατιστικές αναλύσεις με την αξιοπιστία να καταγράφεται με βάση την θεωρία των πιθανοτήτων. Ότι ξεπερνά το αποδεκτό ποσοστό προβλέψεως είναι άκυρο, οπότε η υπόθεση θεωρείται πως δεν ισχύει (Kantowitz, Roediger & Elmes, 2014). Ότι εμπεριέχεται σε αυτό, θεωρείται βάσιμο και εφαρμόσιμο. 

Όμως, στην επαγωγική διεξαγωγή συμπερασμάτων, δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα για το αποτέλεσμα σε περίπτωση που επαναληφθεί το πείραμα, αλλά ισχυρή προσδοκία. Αυτό, οφείλεται στο γεγονός, πως μια μικρή αλλαγή στις μεταβλητές μπορεί να αλλάξει το αποτέλεσμα. 

Φυσικά υπάρχουν και κάποια όρια σε κάθε χώρο που επηρεάζονται από το ηθικό πλαίσιο αξιών του νόμου και από άλλους παράγοντες. Βέβαια, το πειραματικό όριο δεν σημαίνει πως κάτι δεν αξίζει ή δεν μπορεί να μελετηθεί. Παραδείγματος χάρην, οι Διεθνείς Σχέσεις δεν είναι επιστήμη με την στενή πειραματική έννοια του όρου (Kaupi & Viotti, 1999). Δεν μπορεί κάποιος πειραματικά να επιτεθεί με ατομικές βόμβες κατά της Ρωσίας, για να εξετάσει το αντίκτυπο που θα είχε η εφιαλτική κατάσταση στην συμπεριφορά του Ρωσικού κράτους και των υπολοίπων. Παρόλαυτα, δεν σημαίνει πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει, ούτε πως δεν μπορεί να εξεταστεί με άλλους τρόπους.

Μειονεκτήματα στην Μελέτη του Ψυχολογικού Πολέμου

Τίποτα από όλα αυτά δεν υπάρχουν στον ψυχολογικό πόλεμο. Όσοι λαμβάνουν αποφάσεις περί αυτού, επιβάλλεται να μένουν στην αφάνεια για ευνόητους λόγους. Οι αντίπαλοι τους είναι άγνωστοι. Δεν υπάρχει πειραματική επιβεβαίωση ακρίβειας των αποτελεσμάτων, δηλαδή εμπειρική επαλήθευση της διαδικασίας με στατιστική μέτρηση. Ο κανονικός πόλεμος είναι μετρήσιμος όσον αφορά τον εξοπλισμό και τις απώλειες. Ο ψυχολογικός πόλεμος σε καμία περίπτωση δεν έχει τέτοιες μετρήσεις. Έπειτα, αυτοί που αποφασίζουν για τον ψυχολογικό πόλεμο, δεν πολεμούν ποτέ τον αντίστοιχο αντίπαλο τους, όπως δύο άρματα μάχης σε μια πεδιάδα ή δύο πυγμάχοι, αλλά χτυπάνε πάντα οτιδήποτε άλλο εκτός αυτών. Επιπλέον, η βιβλιογραφία είναι μικρή σε αντίθεση με οποιονδήποτε άλλο κλάδο. Επίσης, τα επίσημα εγχειρίδια (π.χ. του Αμερικανού Στρατού), ενώ παρέχουν σημαντικότατες πληροφορίες, είναι εύλογο να υποθέσει κανείς πως είναι αποτέλεσμα λογοκρισίας. Πρώτον, δεν υπάρχει κανένας λόγος να γνωστοποιηθούν τεχνικές και μυστικά όπου θεωρούνται απόρρητα και αποτελεσματικά. Δεύτερον, επειδή το θέμα είναι ευαίσθητο και μπορεί να ξεπερνάει τα όρια του νόμου, είναι προτιμότερο να εφαρμόζεται χωρίς να φαίνεται. Τα μειονεκτήματα είναι σοβαρά αλλά τα πλεονεκτήματα ίσως δημιουργούν ισορροπία.

Πλεονεκτήματα του Ψυχολογικού Πολέμου

Ο ψυχολογικός πόλεμος έχει απεριόριστη διάρκεια σε αντίθεση με την πολεμική σύγκρουση. Δεν έχει κανέναν περιορισμό από τους νόμους του πολέμου. Ποτέ δεν αυτοανακηρύσσεται αλλά πάντα είναι υπό την μορφή νόμων, κυρώσεων, προπαγάνδας ή της θεϊκής πίστης, μεταξύ πολλών άλλων. Μπορεί να συνδιάσει εφαρμογές από εντελώς διαφορετικές ψυχολογικές προσεγγίσεις, από την ψυχανάλυση μέχρι τον ακραίο συμπεριφορισμό (Linebarger, 2010).

Ο ψυχολογικός πόλεμος εκμετελλεύεται τις μεγαλύτερες σωματικές απολαύσεις στην ζωή, δηλαδή την συνουσία και την λήψη τροφής/νερού. Ένα απλό παράδειγμα είναι διάφορα φυλλάδια κατά τους δύο Παγκοσμίους Πολέμους, που έδειχναν στην αντίπαλη πλευρά πως ο εχθρός κατείχε άφθονο φαγητό και απολαύσεις ώστε να μειωθεί το ηθικό τους (Linebarger, 2010).

Η κάλυψη των αναγκών οδηγεί στην μείωση της δυσαρέσκειας και την προσωρινή ευχαρίστηση. Τις χρησιμοποιεί ως υποσχέσεις αλλά γνωρίζει πως ο πόνος, ο φόβος και ο τρόμος, έχουν πολύ μεγαλύτερη επιρροή στην ανθρώπινη συμπεριφορά απ’ότι η απόλαυση.

Επειδή στόχος του ψυχολογικού πολέμου είναι η συμμόρφωση του αντιπάλου, αυτό σημαίνει την διαμόρφωση ως προς την πορεία που είναι επιθυμητή (Qualter, 2011). Συνήθως, είναι μια αργή και σταθερή διαδικασία (αν και με την πρόοδο της τεχνολογίας στην ταχύτητα και την μορφή των πληροφοριών αυτό έχει μειωθεί), ή ίσως είναι κάτι εντελώς ξαφνικό και απροσδόκητο, όπως οι δύο ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία και τα τρομοκρατικά χτυπήματα.

Τρομοκρατία και Ψυχολογικός Πόλεμος.

Κάθε τρομοκράτης θυσιάζεται στο όνομα του ψυχολογικού πολέμου, εν αγνοία του φυσικά – γιαυτό και είναι χρήσιμος για όσους τον εκμεταλλεύονται (Horgan, 2014). Ο πιο διάσημος τρομοκράτης του κόσμου, ο Σέρβος Πρίντσιπ που δολοφόνησε τον Φερδινάνδο της Αυστρίας και την σύζυγο του, στις 28-06-1914 στο ψευδοκράτος της Βοσνίας, είναι ένα κλασικό παράδειγμα. Θεωρούσε τον εαυτό του Γιουγκοσλάβο εθνικιστή και αποσκοπούσε στην ένωση της Γιουγκοσλαβίας και στην απομάκρυνση της Αυστρίας από την περιοχή (Ferguson, 2007).

Άγαλμα του τρομοκράτη Πρίντσιπ στο Βελιγράδι. 

Φυσικά δεν υπήρξε ποτέ Γιουγκοσλαβικό έθνος με την έννοια του όρου, κάτι που φαίνεται εύκολα διαβάζοντας τον επίσημο τίτλο του κράτους: ‘Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων’. Για τους δικούς του ψυχοπαθολογικούς λόγους, δολοφόνησε τον Αυστριακό ηγέτη, θέλοντας να δώσει ένα μήνυμα, που αποτέλεσε την αφορμή του τέλους της Ευρώπης.  Κάθε μουσουλμάνος τρομοκράτης θέλει να κάνει ακριβώς το ίδιο, να στείλει ένα μήνυμα και να δώσει νόημα στην ανούσια ζωή του.

Ένα κλασικό παράδειγμα της διαφοράς σχεδιαστή και θύματος είναι φυσικά ο Μπιν Λάντεν. Κρυμμένος σε σπηλιές όπου η χαρτογράφηση τους φαίνεται σχεδόν ανούσια, προκαλούσε τους ‘πιστούς’ να επιτεθούν κατά των ‘απίστων’. Πλήθος τρομοκρατών θυσίασαν την ανούσια ζωή τους σκοτώνοντας αθώα θύματα όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στις χώρες τους. Ούτε ένας όμως από αυτούς, δεν σκέφτηκε, γιατί δεν πάει ο ίδιος ο Μπιν Λάντεν να θυσιάσει τον εαυτό του με εκρηκτικά ή οτιδήποτε άλλο, από την στιγμή που είναι ‘βέβαιο’ πως θα πάει στον παράδεισο και θα απολαύσει τις 72 παρθένες που υπόσχεται το Ισλάμ για όσους κάνουν τζιχάντ.

Κρατικός Ψυχολογικός Πόλεμος

‘Ομως, ο ψυχολογικός πόλεμος εφαρμόζεται και από την 'νόμιμη' πλευρά έτσι ώστε να τρομοκρατείται όχι ο εχθρός, αλλά ο πληθυσμός του ίδιου του κράτους. Η παρακάτω πρόσφατη δήλωση υψηλού κυβερνητικού στελέχους στην Ελλάδα είναι αντιπροσωπευτική, όταν αναφέρθηκε σε όσους αρνούνται να δεχθούν λαθρομετανάστες στις περιοχές τους:

‘Εγώ νομίζω ότι σε επίπεδο εθνικό δεν υπάρχει κανένας δήμαρχος ή περιφερειάρχης που θα μπορέσει να σηκώσει το ανάστημά του και να πει ότι ‘στην περιοχή μου δεν μπαίνει κανένας...και γίνεται ο Ορμπάν ή ο Πολωνός πρωθυπουργός της Ελλάδος. Αυτό με συγχωρείται δεν γίνεται αποδεκτό....υπάρχουν πολλοί τρόποι που το Ελληνικό κράτος θα μπορέσει να επιβάλλει ότι δεν μπορεί κάποιοι να αναλαμβάνουν το βάρος και κάποιοι άλλοι όχι’ (5)

Τάδε έφη ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ, Βαρβιτσιώτης. Απειλεί όσους τον πληρώνουν πως θα επιβάλλει τις αντιδημοκρατικές απόψεις του με ‘πολλούς τρόπους’. Αλλά ο Βαρβιτσιώτης και η μαλθακή παρέα του, απέναντι στην Τουρκία, τρέχουν να κρυφτούν: ‘Στρατηγική μας να μην ζητηθούν κυρώσεις για την Τουρκία’ (6), δήλωσε ο Βαρβιτσιώτης, διότι εκεί δεν τον παίρνει. Ως γνήσιος συνεχιστής της προηγούμενης κυβερνήσεως, δεν γνωρίζει πως οι χώρες που ανέφερε (Πολωνία και Ουγγαρία) ήταν υπό κομμουνιστική κατοχή πριν τριάντα χρόνια. Συνεπώς, δεν θα ήθελαν να δουν την υποδούλωση των χωρών τους υπό νέα μορφή. 
Η ουσία είναι ότι τέτοιοι άνθρωποι χαμηλού πολιτικού επιπέδου, είναι σε σημαντικές θέσεις και αποτελούν σύμβολα της παρακμής που εφαρμόζουν ψυχολογικό πόλεμο εναντίον των πολιτών που τους πληρώνουν.

Βασικές Προσεγγίσεις

Επειδή στόχος δεν είναι να παρουσιαστεί το τεράστιο θέμα του ψυχολογικού πολέμου με κάθε λεπτομέρεια, θα γίνουν αρκετά περιορισμένες και επίκαιρες αναφορές, έτσι ώστε να μπορεί ο καθένας να τις εντοπίσει.

1. Σοκ και Δέος: είναι από τις πιο γνωστές και αποτελεσματικές τακτικές και αναπτύχθηκε από τους Ullman & Wade (2004) που γράφτηκε το 1996. Μετά την ταπείνωση στο Βιετνάμ και την διάλυση του κομμουνισμού, οι νέες συγκρούσεις έπρεπε να είναι σύντομες και αποτελεσματικές. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να διαλυθεί το ηθικό του αντιπάλου, δηλαδή η ψυχολογία του. Η υλοποίηση περιλαμβάνει την μέγιστη ταχύτητα, υπεροπλία, στόχευση λειτουργικών εγκαταστάσεων (όπως πηγές ρεύματος και καυσίμων). Δυστυχώς, αρκετές φορές περιλαμβάνει (ανεπίσημα) και την στόχευση αθώων πολιτών, έτσι ώστε να κοινοποιηθεί το δράμα και να συμμορφωθούν όσοι στηρίζουν ακόμα την αντίπαλη πλευρά. 

Ο Πόλεμος του Κόλπου είναι ταιριαστό παράδειγμα της τακτικής αυτής. Νέα σύγχρονα όπλα χρησιμοποιήθηκαν με αστραπιαία ταχύτητα. Επίσης, μέσα σε τέσσερεις ημέρες μετά την εισβολή στο Ιράκ, επιβλήθηκαν κυρώσεις, με αποτέλεσμα να υπάρξουν τεράστιες ελλείψεις σε φάρμακα και τρόφιμα, ενώ παράλληλα καταστράφηκαν εγκαταστάσεις ρεύματος, νερού και επικοινωνιών.

Αυτά έγιναν όλα μαζί ταυτόχρονα ώστε να διαλυθεί το σθένος, δηλαδή η ψυχολογία του εχθρού (Ullman & Wade, 2004).

Επιπλέον παράδειγμα, είναι η Ναζιστική τακτική του Blitzkrieg (όπως υποδηλώνει και η λέξη ‘κεραυνοβόλος πόλεμος’), με θύματα της τους Πολωνούς και τους Γάλλους, ενώ οι τελευταίοι είχαν μάλιστα οχυρωθεί κατά των Γερμανών.

Χάιντς Γκουντέριαν. Πατέρας του Blitzkrieg

Από την αρχαιότητα, το κατόρθωμα του Αννίβα να διασχίσει τις παγωμένες Άλπεις (κάτι που δεν περίμενε με τίποτα ο εχθρός), ήταν η αρχή του ‘Σοκ και Δέους’ που προκάλεσε στους Ρωμαίους, πόσο μάλλον όταν τους νικούσε στις τεράστιες μάχες, όπως στην μάχη των Καννών αφανίζοντας ολόκληρο τον Ρωμαϊκό στρατό, δηλαδή περίπου 80.000 σύμφωνα με τον Πολύβιο (3.117).

2. Η Βέβαιη υλοποίηση των απειλών: Ο Χίτλερ, στο βιβλίο του που γράφτηκε το 1925, είχε δηλώσει ξεκάθαρα τις προθέσεις του. Η κατάργηση της συνθήκης των Βερσαλλιών, η εξόντωση των Εβραίων, των Πολωνών και των Ρώσων, η εκμετάλλευση των εδαφών τους ως ‘ζωτικό χώρο’, μεταξύ άλλων, είχαν γραφτεί 14 χρόνια πριν ξεσπάσει ο πόλεμος.

Επίσης η Τουρκία έχει διαλέξει αυτήν τη μέθοδο ως προς τους πιο αδύναμους αντιπάλους της. Ανακοινώνει πως θα εισβάλει στην Συρία και το κάνει. Διακηρύσει πως θα κάνει γεωτρήσεις στην Κύπρο και όντως το πράττει. Έτσι δημιουργεί την προσδοκία πως θα κάνει το ίδιο στο Καστελόριζο και την Κρήτη, γιατί όχι και στην αποστολή στρατού στην Λιβύη. Εάν η τεχνική εφαρμοστεί με επιτυχία, τότε ο εχθρός αντί να προετοιμαστεί αναλώνεται με άχρηστες αντιδράσεις ηττοπάθειας, όπως κάνουν σήμερα οι καημένοι που κυβερνούν. Δεύτερον, εάν δεν ακολουθήσει σύγκρουση, τότε κερδίζει στην διπλωματική αναμέτρηση λόγω του ότι διατηρεί πραγματικές τις πιθανότητες για πόλεμο με αποτέλεσμα να τον υπολογίζουν όλα τα κράτη.

Ψυχολογικός πόλεμος και Ψεύδος

Επειδή στον ψυχολογικό πόλεμο η ηθική είναι άλλη μια μεταβλητή ως προς την χρησιμότητα της και όχι μια που επηρεάζει την μορφή του θέτοντας φραγμούς, ο ψυχολογικός πόλεμος χρησιμοποιεί το ψέμμα όπως και την αλήθεια χωρίς διακρίσεις (Linebarger, 2010). Υπάρχουν πολλοί τύποι ψεύδους αλλά θα αναφερθούν λίγα και σχετικά.

Α. Εσωτερικά ψέμματα: Εν καιρό ειρήνης, δεν υπάρχουν εκλογές που να μην βασίστηκαν στο ψέμμα. ‘ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο’, ‘λεφτά υπάρχουν' και το σκίσιμο του μνημονίου είναι απλά παραδείγματα. Όσο μεγαλύτερο το ψέμμα και όσο πιο παράλογο, υπό την μορφή απλών αλλά ουσιαστικά μη κατανοητών λέξεων, τόσο μεγαλύτερη η εφαρμογή του (ΛεΜπον, 2004).

Τεράστιο εσωτερικό ψέμμα είναι και το ‘αξιόμαχο’ του Ελληνικού Στρατού, (χωρίς πολεμική εμπειρία υπό πραγματικές συνθήκες όπως ο Τουρκικός, ο Ρωσικός, ο Ισραηλινός και ο Αμερικανικός Στρατός), αλλά και η διακύρηξη περί της υπερασπίσεως των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Απόδειξη του ψεύδους είναι ότι αποφεύγουν την σύγκρουση διότι γνωρίζουν πως θα ηττηθούν με βάση τα σημερινά δεδομένα.

Β. Διακρατικά Ψέμματα: Είναι όσα διαδίδουν κυβερνητικά στελέχη άλλων κρατών μεταξύ τους. Ένα εκπληκτικό παράδειγμα είναι ο Πούτιν όταν ανέλαβε την εξουσία και η Ρωσία ήταν πιο αδύναμη, όπου άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο για την είσοδο της στο ΝΑΤΟ, βελτιώνοντας παράλληλα τις σχέσεις με την ΕΕ. Έτσι κορόιδεψε την Δύση και κατάφερε να συνάψει εκπληκτικές συμφωνίες στον χώρο της ενέργειας, με αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό να εξαρτώνται ενεργειακά από την Ρωσία σημαντικές χώρες. Παράλληλα, ως πολιτικός με πρόνοια, αύξησε την στρατιωτική του δύναμη σε τέτοιο σημείο, ώστε να επεμβαίνει στην Ουκρανία και στην Συρία και να νικάει χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες. 
Σε αντίθεση με τους αποτυχημένους πολιτικούς της ΕΕ, ως πρώην πράκτορας της KGB, ξέρει πολύ καλά να ελίσσεται, να μην εμπιστεύεται κανέναν, να είναι εγκρατής και να χτυπάει όταν πρέπει και όπως πρέπει, επειδή έχει εκπαιδευτεί ως προς αυτά. Αξίζει να σημειωθεί πως τα διακρατικά ψέμματα είναι σπανιότερα από τα εσωτερικά (Mearsheimer, 2013).

Γ. Εθνικοί μύθοι: Ο Εθνικός μύθος δεν πρέπει να συγχέεται με τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Το ψέμμα του εθνικού μύθου αφορά κυρίως την κατάσταση κατά την σύγκρουση και παρουσιάζει ως ανήθικο τον εχθρό, κατασκευάζοντας μια θετική εικόνα για την ίδια χώρα που τον πολεμάει. Ταιριαστό παράδειγμα ο χαρακτηρισμός του Σαντάμ Χουσεϊν ως τυράννου, κακούργου και εγκληματία όταν του επιτέθηκαν οι ΗΠΑ, ενώ πριν συνεργαζόντουσαν χωρίς κανένα πρόβλημα. Φυσικά επιτέθηκαν για την εκμετάλλευση των πετρελαίων του Κουβέιτ και την προβολή δύναμης.

Άλλο παράδειγμα είναι ο Καντάφι στην Λιβύη, όπου μετά από 42 ολόκληρα χρόνια (ανέλαβε την εξουσία το 1969), η Δύση τον ερμήνευσε ως ‘Τύραννο’, με αποτέλεσμα να δολοφονηθεί και να κακοποιηθεί το πτώμα του (με ξίφος στον πρωκτό). 

Ο Ερντογάν εφαρμόζει καθημερινά εθνικούς μύθους. Παρουσιάζει τους πάντες ως εχθρούς στο Τουρκικό κοινό: Έλληνες, Αρμένιοι, Γερμανοί, Άγγλοι, Αμερικάνοι και Εβραίοι, μεταξύ άλλων. Αντίθετα, οι γελοίες Ελληνικές κυβερνήσεις ως φιλελεύθερες στον Διεθνή χώρο δεν πιστεύουν πως υπάρχουν εχθροί. Ποιός είναι σήμερα ο επίσημος εχθρός της Ελλάδος, που να προσεγγίζεται και να παρουσιάζεται από τις κυβερνήσεις ως τέτοιος; Κανένας.

Ψυχολογικός Πόλεμος και το Ηθικό του Λαού

Ο ψυχολογικός πόλεμος φροντίζει πρωτίστως για το ηθικό του λαού του (Linebarger, 2010). Οι θεωρίες του Χίτλερ περί της ανώτερης γερμανικής φυλής (προσέγγιση που μπορεί να έχει απήχηση σε κάθε λαό και σε κάθε άνθρωπο), η προκήρυξη του Στάλιν για τον ‘Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο’ (σε μια ιδεολογία όπου δεν υπάρχουν πατρίδες), και η επίκληση στην ‘Δημοκρατία’ και τα ‘Ανθρώπινα Δικαιώματα’από τις ΗΠΑ, αποσκοπούν στο ίδιο πράγμα, δηλαδή στην τόνωση του ηθικού.

Η κοινή ψυχολογική προσέγγιση είναι η παρουσίαση των ισχυρισμών, μέσω της υπερβολής και της βέβαιης αλήθειας. Αντιθετως, όσο περισσότερο εντρυφεί κάποιος στο αντικείμενο του (οποιοδήποτε και αν είναι αυτό), τόσο περισσότερο συνειδητοποιεί πόσες λίγες απόλυτες και βέβαιες αλήθειες γνωρίζει. Οπότε εκεί επικρατεί σκεπτικισμός, ίσως κάποια διστακτικότητα, ή έστω περισσότερη μελέτη για να υπάρξει βεβαιότητα, δηλαδή η ανάλωση του χρόνου ως προς την επαλήθευση και όχι στην απευθείας υλοποίηση. Αυτό όμως δεν εμπνέει τις μάζες που διψούν για βέβαιες και απόλυτες ‘αλήθειες’. 

Ψυχολογικός Αφοπλισμός και η Μοιραία Αντίδραση

Θα μπορούσαν να αναφερθούν πάρα πολλά στοιχεία και τεχνικές του ψυχολογικού πολέμου. Η ουσία μάλλον έγινε κατανοητή.

Ο Σπένγκλερ (2002) είχε αναφέρει το 1933, πως οι τεράστιες μαζικές στρατιές που εμφανίστηκαν από το 1789 και έπειτα, θα εκλείψουν προς το τέλος του 20ου αιώνα. Αυτές οι στρατιές οφείλονταν στην θέληση για στράτευση της μάζας. Η Γαλλική Επανάσταση, οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι, η Ελληνική Επανάσταση και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, μεταξύ πλήθος άλλων αναφορών, έγιναν με την θέληση της μεγαλύτερης μερίδας του στρατεύματος. Πίστευαν σε ιδέες και ιδανικά όπου διαμόρφωναν την ψυχολογία τους. Δεν έχει σημασία αν ήταν ‘σωστά’ ή ‘λάθος’, αλλά ότι υπήρχαν.

Προφανώς σήμερα, κανένας δεν είναι τόσο ηλίθιος ώστε να πολεμήσει υπέρ του σημερινού κατεστημένου με την θέληση του. Δηλαδή της ‘Κοινοβουλευτικής Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας’, που επιτρέπει να υπογράφονται εξευτελιστικές ‘συμφωνίες’ με τα Σκόπια, ενώ η πλειοψηφία του ‘λαού’ ήταν και είναι εναντίον. Ούτε ένας δεν θα πολεμήσει για να συνεχίσει να υπάρχει ένας παπαγάλος υπό τον τίτλο του Προέδρου της Δημοκρατίας, για να φλυαρεί υπέρ του ανύπαρκτου Διεθνούς Δικαίου. Κανένας δεν ενδιαφέρεται να πάρει τα όπλα υπέρ ενός καθεστώτος όπου επιβάλει την εγκατάσταση λαθρομεταναστών στην περιοχή του, πόσο μάλλον όταν το ίδιο το καθεστώς απειλεί να επιβληθεί ‘με πολλούς τρόπους’ και τρομοκρατεί όσους αρνούνται.

Σίγουρα όταν γίνει πόλεμος όλο και κάποιους θα μαζέψουν, αλλά είναι δεδομένο πως κανένας δεν θα θέλει. Το βασικότερο και το σπουδαιότερο, είναι ότι ούτε η ίδια η πολιτική ηγεσία θα ήθελε να  πολεμήσει για την διατήρηση του καθεστώτος. Αντίθετα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε στείλει τους γιούς του στο μέτωπο και ο Βασιλιάς ήταν Αρχιστράτηγος. Η αξιολύπητη και δειλή στάση φαίνεται και στα λόγια του Πρωθυπουργού από την Κάσο:

‘Είμαστε εδώ πέρα για να επανεπιβεβαιώσουμε την πίστη μας στο Διεθνές Δίκαιο’ (7)

Προφανώς οι κόλακες που του γράφουν τους λόγους δεν γνωρίζουν πως δεν εμπνέουν αυτά τα λόγια και δεν επηρεάζουν κανέναν Έλληνα, πόσο μάλλον όταν μένει στην Θράκη, την Μακεδονία ή στα νησιά.

Φυσικά, αυτά δεν ισχύουν μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλες τις χώρες. Ποιός Γερμανός θα πολεμήσει για την συνέχιση της πολιτικής της Μέρκελ, όπου, μεταξύ άλλων, το 2015 οδήγησε στην εισροή 890.000 λαθρομεταναστών μόνο σε ένα έτος; (8). Υπάρχει κάποιος που θα υπερασπίσει το ‘δικαίωμα’ της Δημάρχου της Κολωνίας, όπου μετά τους μαζικούς βιασμούς στο Κέντρο της Πόλεως από Άραβες, δήλωσε πως οι γυναίκες θα πρέπει να υιοθετήσουν έναν κώδικα δεοντολογίας; Προφανώς όχι.

Η σημερινή κατάσταση βρίσκεται στο στάδιο όπου πλέον, καταργήθηκε ο σεβασμός και η έμπνευση απέναντι στο πολίτευμα και τους νόμους. Έτσι λοιπόν, η Ευρώπη, λόγω της ανίκανης ηγεσίας της, έχει χάσει την αυτοπεποίθηση της. Λαός χωρίς αυτοπεποίθηση είναι αδύνατον να επιβιώσει.
Η μετάβαση από τα συντάγματα και τους νόμους προς τα πρόσωπα έχει ήδη αρχίσει. Όπως οι Ρωμαίοι άρχισαν να ταυτίζονται όλο και περισσότερο με ισχυρούς άνδρες όπως ο Καίσαρας και ο Πομπηίος, και όχι στην έννοια της Ρώμης, της Συγκλήτου και της Republica.
Στην Ρωσία έχει ήδη ολοκληρωθεί από την παρέκβαση της δεκαετίας του 90'. Κανένας που νιώθει Ρώσος δεν ενδιαφέρεται για την δημοκρατία και τα κόμματα. Είναι μαθημένος επί 1000 χρόνια στην απολυταρχία που επιβάλλει η γεωγραφία.
Στην Τουρκία επίσης. Η έννοια της ‘Δημοκρατίας’ είναι ξένη προς την Τουρκική πολιτική ταυτότητα. Όποιος δεν προτιμάει τον Ερντογάν ουσιαστικά θέλει κάποιον άλλο στην θέση του. Το ζητούμενο είναι ποιός θα είναι ο ‘Σουλτάνος’, όχι το εάν η χώρα θα είναι δημοκρατική (και γιατί να είναι εν πάσει περιπτώσει;). Ο Ερντογάν, ο Νταβούτογλου και οι Κεμαλιστές είναι το ίδιο ‘αναθεωρητικοί’.
Η Κίνα, ουσιαστικά δεν επηρεάστηκε ποτέ από 'συντάγματα' και 'κοινωνικά συμβόλαια'. Ο Πρόεδρος Τσι έχει απόλυτη εξουσία, περισσότερη από τον Αμερικανό Πρόεδρο στο εσωτερικό του. Όμως, ακόμα και οι ΗΠΑ έχουν την ίδια τάση. Όπως τονίζει ο γνωστός Αμερικανός Διεθνολόγος Mearsheimer (2018), οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικανοί, είναι ουσιαστικά το ίδιο: φιλελεύθεροι. Και οι δύο στηρίζουν το ελεύθερο εμπόριο, τα ανοιχτά σύνορα, τους πολυεθνικούς οργανισμούς και την περιορισμένη κυβέρνηση. Ο Τραμπ όμως, είναι ενάντια σε όλα τα προηγούμενα και όσοι τον ψήφισαν, δεν ψήφισαν Ρεπουμπλικανούς αλλά Τραμπ, όχι επειδή τον προτιμούν αντικειμενικά ή τον θεωρούν μεγάλο πολιτικό, αλλά διότι εναντιώνονται στα στοιχεία που αναφέρθηκαν.

Είναι σύμβολα μιας μετάβασης σε ένα πιο αυστηρό και αυταρχικό καθεστώς, ανεξαρτήτως του εάν ονομάζεται δημοκρατία. Ήδη όλα τα καθεστώτα του κόσμου γίνονται όλο και πιο αυταρχικά μέσω των μαζικών ελέγχων της επικοινωνίας των πολιτών. Η διαδικασία αυτή υλοποιείται επειδή αλλάζει η ψυχολογία του κόσμου και επειδή διαμορφώνονται από τον ψυχολογικό πόλεμο που δέχεται από όλες τις πλευρές.

Εν κατακλείδι, έχει χάσει κάποιος ήδη τον πόλεμο, εάν ηττήθηκε στον ψυχολογικό. Αυτό είναι το ουσιαστικό πεδίο μάχης και όποιος θέλει να επιβιώσει πρέπει να είναι νικητής.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Αριστοτέλης.Πολιτικά

Brzezinski, Z. (2012).Strategic vision: America and the crisis of global power. New York: Basic Books.

Daddow, O. J. (2017).International relations theory. London: SAGE.

Durant, W. (1959).Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού. V. Αθήνα: Συροπούλοι

Eysenck, M. W., & Keane, M. T. (2015).Cognitive psychology: a students handbook. London: Psychology Press, Taylor & Francis Group.
Ferguson, N. (2007).Ο Πόλεμος στον Κόσμο. Αθήνα: Ιωλκός

Gelber, H. G. (2009).Κίνα: Ο Δράκος της Ασίας. Αθήνα: Ψυχογιός.

Horgan, J. (2014).The psychology of terrorism. Abingdon, Oxon: Routledge.

Kauppi, M. V., & Viotti, P. R. (1999).International relations theory. London: Allyn &  Bacon.

ΛεΜπον, Γ. (2004).Ψυχολογία των Μαζών. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος

Lieberman,D. (1993).Learning: Behavior and Cognition. 2nd ed. California: Brooks

Linebarger, P. M. A. (2010).Psychological Warfare. Ohio: Coachwhip Publications.

Martin, D. W. (2000).Doing psychology experiments. Belmont, CA: Wadsworth.

Mearsheimer, J. (2013).Why Leaders Lie. New York: OUP

Mearsheimer, J. (2018).The Great Delusion: Liberal Dreams and International Realities. New York: OUP

Πλάτων.Πολιτεία.

Πλάτων.Πολιτικός.

Πολύβιος.Ιστορίαι.

Popper, K. (2002).Popper: the logic of scientific discovery. London: Routledge Classics.

Qualter, T. H. (2011).Propaganda and psychological warfare. Whitefish, MT: Literary Licensing LLC.

Spengler, O. (2002).The hour of decision: Germany and world-historical evolution. London: Routledge.

Spengler, O. (2015).Man and technics: a contribution to a philosophy of life. London: Routledge.

Sterckx, R. (2019).Chinese thought: from Confucius to Cook Ding. London: Pelican.

Ullman, H., & Wade, J. P. (2004).Shock and awe: achieving rapid dominance. Philadelphia: Pavilion Press.

US Army. (2019).S Army Psyop Book 1 - Psychological Operations Handbook: Psychological Operations Fundamentals. Washington: Carlile Media .

Van Norden, B. W. (2011).Introduction to Classical Chinese Philosophy. Indianapolis: Hackett Publishing Co.

Zimring, J. C. (2019).What science is and how it really works. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press.

1) https://www.youtube.com/watch?v=22gjob8yKvw

2) https://www.kathimerini.gr/927021/opinion/epikairothta/politikh/8esmikh-me8odos-h-e3apathsh

και

https://www.kathimerini.gr/973807/opinion/epikairothta/politikh/ypallagma-ths-zwhs 

3) https://www.reporter.gr/Eidhseis/Politikh/414744-Mhtsotakhs-H-oikonomia-epistrefei-se-ischyroys-rythmoys-anaptyxhs

και

https://www.newmoney.gr/roh/palmos-oikonomias/oikonomia/mitsotakis-i-ikonomia-echi-tethi-se-trochia-anaptixis/

4) https://www.youtube.com/watch?v=4HyeJ2C-k1U

5) http://www.freepen.gr/2019/10/blog-post_8335.html

6)https://www.efsyn.gr/node/223560

7) https://www.kathimerini.gr/1057715/gallery/epikairothta/politikh/kyr-mhtsotakhs-apo-thn-kaso-8a-yperaspistoyme-thn-e8nikh-akeraiothta-me-ka8e-meso

8) https://www.dw.com/en/two-years-since-germany-opened-its-borders-to-refugees-a-chronology/a-40327634

9) https://www.independent.co.uk/news/world/europe/mayor-of-cologne-says-women-should-have-code-of-conduct-to-prevent-future-assault-a6798186.html